Elzevira

Intervento di Gianrico Carofiglio su Rai Educational.

Tyle naraz swiata ze wszystkich stron swiata:
moreny, mureny i morza i zorze,
i ogien i ogon i orzel i orzech -
jak ja to ustawie, gdzie ja to poloze?

Te chaszcze i paszcze i leszcze i deszcze,
bodziszki, modliszki - gdzie ja to pomieszcze?
Motyle, goryle, beryle i trele -
dziekuje, to dla mnie o wiele za wiele.

Do dzbanka jakiego ten lopian i lopot
i lubin i poploch i przepych i klopot?
Gdzie zabrac kolibra, gdzie ukryc to srebro,
co zrobic na serio z tym zubrem i zebra?

Juz taki dwutlenek rzecz wazna i droga,
a tu osmiornica i jeszcze stonoga!
Domyslam sie ceny, choc cena z gwiazd zdarta -
dziekuje, doprawdy nie czuje sie warta.

Nie szkoda to dla mnie zachodu i slonca?
Jak ma sie w to bawic osoba zyjaca?
Nie chwile tu jestem i tylko na chwile:
co dalsze przeocze, a reszte pomyle.

Nie zdaze wszystkiego odróznic od prózni.
Pogubie te bratki w pospiechu podróznym.
Juz chocby najmniejszy - szalony wydatek:
fatyga lodygi i listek i platek
raz jeden w przestrzeni, od nigdy, na oslep,
wzgardliwie dokladny i kruchy wyniosle.


VERJAARDAG

Opeens zoveel wereld uit alle windstreken:
een morene, murene, een merel en meer,
een otter en dotter, en noten en loten.
Waar zet ik het op, waat zet ik het neer?

Die winde en wikke, die zijde, die zegge,
die dravid en havid - waar moet ik ze leggen?
Gorilla's en trillers, affodillen, berillen -
dank u, maar waarom zou ik het allemaal willen?

In welke pot moet dat kleefdruid, die klapwiek,
die kreik, die overdaad, overmaat, zoveel paniek?
Waar doe ik die kolibir, waar laat ik het zilver,
wat moet ik serieus met een ever, een zebra beginnen?

Koolzuur, CO2, zoiets kleins is al belangrijk en duur,
en ik krijg er de achtarm, negenoog, duizendpoot bij!
De prijs kan ik vragen, al is die van de sterren gevraagd,
dank , ik ben het niet waard, heb er nooit om gevraagd.

Is het niet zonder, zoveel zon, zoveel rondgaan voor mij?
Wat moet een levend persoon met zoveel rijkdom beginnen?
Ik woon hier maar even, niet langer dan een ogenblik:
alleen wat ik zie is al teveel voor mijn zinnen.

En die viooltjes raak ik kwijt op mijn jachtige reis.
Het kleinste kost al meer dan genoeg: zoveel moeite
van bloempjes en blaadjes en steel, blind in de weer,
een keer in de ruimte, als nooit eerder, nooit meer,
maar minachtend nauwkeurig, neerbuigende zo teer.

(vertaling: Gerard Rasch uit Einde en Begin 1999)

Wislawa Szymborska-

De fiets, de vrouw en de liefde
Het eerste wat de Nederlandse vrouw leert
is lopen.
Daarna fietsen.
En dan de fiets verliezen.

Droom niet van een Nederland
zonder gestolen fietsen.
Dan zou Nederland
zonder Nederlanders zijn.

Vele malen
wachtte mijn fiets niet op mij.
Ze was weg,
verdwenen
maar niet naar huis gegaan.

Is mijn fiets alleen,
is ze eenzaam?
Aan een andere fiets,
bond ik haar vast.
En nog heeft zij niet op mij gewacht.

Als iemand
je vrouw steelt
is de wereld ellendig.
Als je fiets gestolen wordt:
is de wereld groot,
en de afstand tussen het centrum en je huis
als tussen Schiphol en Stuttgart.

Laat je vrouw je fiets niet gebruiken.
Eenh van hen gestolen,
ook de andere kwijt.

Ken de fietsen
van je vrienden,
zodat je die niet steelt.

Soms
neemt de fiets met jou de trein
en ontdek je in Leeuwarden
dat ze in Heerenveen
al is uitgestapt.

Wat fijn
als je op je fiets thuiskomt
en je vrouw de deur opendoet.

De sleutel
van de fiets die niet op me wachtte
heb ik weggegooid.
De gedichten
voor de vrouw die ging
heb ik verbrand.
Zonder gedicht,
zonder sleutel
kwam ik te laat thuis.

Alleen in Nederland
moet je
je gestolen fiets
stelen.

Praat met een Nederlander
over het verliezen van je fiets
en hij heeft het over zijn verlies.
Begin over diefstal,
dan kijkt hij je aan, lacht
en zwijgt.

Liefde en fiets
leiden naar verborgen tuinen,
naar oevers.
Vrouw en fiets
leiden naar kroegen,
koffieshops,
psychologen.

Met mijn woorden
breng ik dode vrouwen
tot leven.
Met mijn handen
laat ik kapotte fietsen
vliegen.

In Nederland
is mijn fiets
mijn fiets niet
en mijn vrouw
niet mijn vrouw.

Soms komt de liefde
zonder vrouw
maar in Nederland,
komt de vrouw
nooit
zonder fiets.

Fietsen in Nederland
zijn als vrouwen.
Zij wachten niet.

De Nederlander vliegt
als hij van een vrouw houdt
of een fiets steelt.

De fiets
die meer dan een gestolen fiets is,
verandert steeds van kleur.
De vrouw
die door meer dan een genomen is,
verliest haar kleur.

Met de vrouw op je rug
beklim je bergen.
Maar ga je naar beneden,
neem dan de fiets.

Tegen de wind,
door de regen
ging ik,
alleen
met mijn fiets.
Ik wacht op een vrouw
die mij steelt.

Mijn fiets en ik.
Niemand probeert ons te stelen.
We openen onze harten
en wachten op de stoep
in de hoop dat iemand ons steelt.
Maar we verleiden niemand.

Als het hart niet gestolen wordt,
verliest de wind haar weg.
Als de fiets niet gestolen wordt,
verliest het slot zijn betekenis.

Het gedicht 'De fiets, de vrouw en de liefde' van Al Galidi is afkomstig uit de gelijknamige dichtbundel uit 2002. Vier jaar nadat Rodaan Al Galidi als Irakees vluchteling naar Nederland kwam. Hij moest wachten tot het generaal pardon van 2007 voordat hij een verblijfsvergunning zou krijgen. Gisteren konden we in verschillende kranten lezen dat hij is gezakt voor de verkorte inburgeringstoets. En dat terwijl hij al verschillende Nederlandstalige romans op zijn naam heeft staan. Binnenkort ontvangt hij een Europese literaire prijs voor zijn laatste romans 'De Autist' en de Postduif.
Rodaan heeft de Nederlandse nationaliteit aangevraagd omdat hij steeds vaker in het buitenland wordt uitgenodigd voor lezingen en hij als Irakees geen visum krijgt voor de landen die hij wil bezoeken. In afwachting van de status van asielzoeker en de daaropvolgende verblijfsvergunning heeft hij zichzelf Nederlands en is gaan schrijven.

De dichtbundel 'De fiets, de vrouw en de liefde' kocht ik in 2002 bij boekhandel Binkhorst in Doorn. M'n aandacht werd getrokken door de omslag van een soort Delfts Blauwe tegeltje met een fiets, een soort boerin en een achttiende-eeuws verliefd stelletje en dan de exotische naam van de schrijver en de titel. Heldere taal, heldere beelden en een herkenbare context van een buitenstaander die Nederland en de Nederlanders observeert vanaf de straat en die naarstig op zoek is naar de ziel van de mensen die dat nieuwe land bevolken.

Wandeling door Harlingen

Zonder hond
zonder kat
zonder fiets
loop ik alleen naar zee.
Ik groet een oude man
en zijn hond antwoordt: 'Hij is doof'.

Ik loop door
en groet een hond.
Zijn baas antwoordt:
'Hij houdt niet van vreemden.'

Ik blijf lopen en zie een feits een vrouw leiden.
Ik ren en zie een hond die zijn baas uitlaat.
Ik wandel en zie een hond fietsen.

Ik kijk door een raam, misschien zie ik iemand,
maar ik zie alleen een kat naar me kijken
die roept: 'Wat een wereld!'

Ik doe mijn ogen dicht en ga verder.
O, wat moeilijk om in Harlingen te wonen
zonder hond
zonder kat
zonder fiets.

Rodaan Al Galidi

NieuwerOverzicht